Πολύς λόγος γίνεται για τις επιπτώσεις του ήλιου στο δέρμα μας, λίγοι όμως συνειδητοποιούν ότι ο ήλιος βλάπτει και τα μάτια μας. Ακόμα λιγότεροι είναι αυτοί που γνωρίζουν ποιες ομάδες κινδυνεύουν περισσότερο από την ηλιακή ακτινοβολία.
Οι γνωστές στους περισσότερους πια UVA και UVB, είναι τύποι υπεριώδους ακτινοβολίας που μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα στους οφθαλμούς και την όρασή μας.
Όταν τα μάτια εκτίθενται σε μεγάλες ποσότητες UVA,UVB ακόμα και για μικρό χρονικό διάστημα, μπορεί να αναπτύξουν φωτοκερατίτιδα, μια πολύ ενοχλητική κατάσταση όπου έχει κανείς αίσθημα ξένου σώματος (σκουπιδάκια ή άμμο στα μάτια όπως συνήθως το περιγράφουν οι ασθενείς), έντονη φωτοφοβία και δακρύρροια,ή ακόμα και πόνο στα μάτια.
Η φωτοκερατίτιδα εμφανίζεται αιφνίδια μετά από έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία είτε το καλοκαίρι είτε το χειμώνα (π.χ. στα χιόνια) κι αποτελεί ένα είδος ηλιακού εγκαύματος του κερατοειδούς (του εξωτερικού χιτώνα των ματιών). Αυτός είναι και ο λόγος που όσοι κάνουν solarium (πολύ κακώς για το δέρμα τους) φορούν υποχρεωτικά καλύπτρες στα μάτια. Η φωτοκερατίτιδα είναι μια κατάσταση που χρειάζεται εξέταση και αντιμετώπιση από τον οφθαλμίατρο.
Όσο πιο έντονα και μακροχρόνια διαρκεί η έκθεση των ματιών μας στην ηλιακή ακτινοβολία τόσο περισσότερο αυξάνονται οι πιθανότητες να βλαφθούν και οι βαθύτερες στιβάδες των οφθαλμών, όπως ο φακός και ο αμφιβληστροειδής χιτώνας. Οι ιατρικές έρευνες έχουν δείξει ότι παθήσεις όπως όγκοι στα βλέφαρα, ο καταρράκτης, η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας και όγκοι του αμφιβληστροειδούς όπως το μελάνωμα, επηρεάζονται και από την υπεριώδη ακτινοβολία.
Για όλους αυτούς τους λόγους και επειδή δεν γνωρίζουμε πόση ακριβώς έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία χρειάζεται για να προκληθούν βλάβες στα μάτια, χρειαζόμαστε όλοι, μικροί και μεγάλοι, προστασία με γυαλιά ηλίου και καπέλο. Τα γυαλιά ηλίου πρέπει να είναι καλής ποιότητας, αγορασμένα από κατάστημα οπτικών και όχι από πλανόδιους και το καπέλο φυσικά με μεγάλο γείσο. O συνδυασμός των δύο είναι απαραίτητος, γιατί το μεν καπέλο προστατεύει από τις ακτίνες του ήλιου που πέφτουν κάθετα προς το έδαφος ενώ τα γυαλιά ηλίου απορροφούν την ηλιακή ακτινοβολία που αντανακλάται στις λείες επιφάνειες και φθάνουν στα μάτια υπό γωνία. Η επιφάνεια του νερού αντανακλά έως και 100% της υπεριώδους ακτινοβολίας, η στεγνή άμμος και η άσφαλτος έως 25%,ενώ ακόμη και το γρασίδι αντανακλά ένα μικρό ποσοστό.
Υπάρχουν κάποιες πληθυσμιακές ομάδες που είναι ακόμα πιο ευπαθείς στην ηλιακή ακτινοβολία και πρέπει να προστατεύονται επαρκώς.
- Τα μικρά παιδιά πρέπει να φορούν γυαλιά ηλίου και καπέλο όταν βρίσκονται σε υπαίθριους χώρους. Τα παιδιά περνούν περισσότερο χρόνο στο ύπαιθρο παίζοντας και έτσι εκτίθενται σε 3πλάσια ηλιακή ακτινοβολία από τους ενήλικες. Κι όμως οι περισσότεροι γονείς ομολογούν ότι τα παιδιά τους δεν φορούν γυαλιά ηλίου ενώ κάποιοι παραδέχονται ότι δεν φοράνε στα παιδιά τους ούτε καν καπέλο! Τα παιδιά χρειάζονται μεγαλύτερη προστασία επειδή οι φακοί των ματιών τους είναι ανώριμοι και δεν διαθέτουν τα φυσικά φίλτρα που έχουν οι φακοί των ενηλίκων, έτσι ώστε να φιλτράρουν αποτελεσματικά την υπεριώδη ακτινοβολία με αποτέλεσμα αυτή να φθάνει σε υψηλά επίπεδα στις βαθύτερες στιβάδες των ματιών τους. Για τους λόγους αυτούς τα παιδιά από 6 μηνών και πάνω μπορούν και πρέπει να φορούν γυαλιά ηλίου και φυσικά καπέλο.
- Οι άνθρωποι που έχουν υποβληθεί σε επέμβαση καταρράκτη. Κατά την επέμβαση καταρράκτη ο φυσικός φακός του ματιού που έχει θολώσει αντικαθίσταται από έναν διαυγή τεχνητό ενδοφακό. Ο ενδοφακός αυτός δεν απορροφά την υπεριώδη ακτινοβολία όπως ο φυσικός φακός του ματιού,(παρά το γεγονός ότι οι σύγχρονοι ενδοφακοί έχουν αυξημένη απορροφητικότητα σε σχέση με παλαιότερα) γιαυτό και όσοι έχουν χειρουργηθεί για καταρράκτη πρέπει να φορούν γυαλιά ηλίου και καπέλο όταν κυκλοφορούν στον ήλιο.
- Άτομα με ανοιχτόχρωμα μάτια. Τα άτομα αυτά έχουν υψηλότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν κάποιες σπάνιες μορφές καρκίνου που πλήττουν τον ραγοειδή χιτώνα του οφθαλμού, όπως μελανώματα της ίριδας και του χοριοειδούς.
- Ασθενείς που λαμβάνουν θεραπείες με φάρμακα που αυξάνουν την φωτοευαισθησία του δέρματος μπορεί να εμφανίσουν αντίστοιχα φωτοευαισθησία στα μάτια. Αντιβιοτικά όπως οι τετρακυκλίνες, αντισυλληπτικά και φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της ψωρίασης είναι κάποια από τα φάρμακα που αυξάνουν την φωτοευαισθησία του σώματος, γι’ αυτό και οι ασθενείς που τα λαμβάνουν πρέπει να προστατεύονται επαρκώς από τον ήλιο.